ماه مبارک رمضان را اولیاء الهی آغازین ماه سال میدانند و گردش عمر خویش را نه بر مدار ماه و خورشید که بر محور رحمت و غفران الهی میسنجندند. ماه رمضان آینه روشنی از تجلّیات اسماء جمال و جلال خداست . دلها به برکت تجلی اسم لطیف الهی پر لطافت میشود و قساوت حاصل از دنیا زدگی کمرنگ میگردد. تجلی اسم غفور بار سنگین سیاه دلی را سبک می کند و باران اشک را میهمان چشمان اهل غفران می سازد . چون نام توّاب او جلوه میکند درهای آشتی با او گشوده میشود و حتّی آنها که در طول یکسال گذشته ساعتی را نیز با او خلوت نکردهاند با حالی که از شکستگی قلبشان و ندامت روحشان گواهی میدهد در پیشگاه کَرَم او حضور می یابند و در پرتو تجلّی اسم وهّاب او دل به موهبت بخشایشش میبندند .
نکته قابل توجه آن است که برخی از ما آنقدر در نعمتهای مختلف این ماه غرق می شویم که گاهی فراموش میکنیم که این ماه ،ماه هدایت ، تزکیه و تعلیم است . در قوس نزول هستی ، انزال قرآن در ماه رمضان متضمن راز و رمزی است که گاهی نعمتهای مختلف خداوند در این ماه ، برای آنان که اهل اسرار نیستند حجاب چهره مشعشع آن میشود. قرآن این کتاب هدایت آدمیان ، حقیقت منزَلی است که شبی از شبهای بهترین ماه خدا را با نزولش بر هزار ماه برتری میدهد. چنین تنزیلی از آسمان ملکوت ، میآموزاند که بهترین عمل در این ماه تزکیه کردن و آموختن است . تزکیهای همگام با تعلّم . خدایی که خود اولین و پر کرامت ترین آموزگار بشر است کتاب هدایتگرش را در این ماه نازل می کند تا همگان بدانند که مقصود از ارسال کتاب ، خواندن بی حاصل نیست. کتاب را چنان باید خواند که راه را بنمایاند و تیرگی جهل را به نور علم بشکند و گر نه بسا قرآن خوان ، که قرآن او را لعن میکند. قال رسول الله (ص): رُبَ تالی القرآن و القرآنُ یَلعَنُه [1] .
از سوی دیگر در نوزدهم همین ماه ، همزمان با نزول قرآن صامت ، قوس صعود هستی نظاره گر صعود قرآن ناطق است . نزول و صعودی که هزاران سرّ الهی را در دامن خویش مخفی کردهاند . شهادت حضرت مولی الموّحدین علی (ع) و همزمانی آن با نزول قرآن سرّی دیگر از اسرار حدیث ثقلین را برای میهمانان سفره خدا فاش میکند . شاید یک گوشه از آن سرّ هدایت بخش آن است که ما در شب قدر ، قدر امامت معصومانه را دریابیم . بدانیم که علی (ع) مصداق حقیقی همان کلمه پاک است که به سوی او بالا میرود « إِلَیْهِ یَصْعَدُ الْکَلِمُ الطَّیِّبُ » [2] .خدا خواست تا انسان بداند اگر این کتاب منزَل محصولی داشته باشد و شاگردی که در مکتب وحی و در دامن نبوت تربیت شده باشد الگو و نمونه ای داشته باشد چنین انسان کاملی جز علی (ع) نیست. آنان که با خیال کفایت کتاب دست از دامان امامت معصوم بر داشتند راهی برای عروج ندارند چرا که دو قوس عالم هستی را دو ثقل ثقیل پیامبر اعظم (ص) تأمین میکنند و آن کس که این ندارد حقا که آن ندارد .
و شاید سرّ دیگرش آن است که ما بدانیم قرآن نازل شد تا از مشتی خاک به تربیت وحی و دست توانمند الهی که از آستین نبوی (ص) بر آمده ، انسان کامل را بر انگیزد . قرآن تدوینی حق پائین آمد تا انسان کامل ، این قرآن تکوینی خدای بزرگ به اوج عرش پر گشاید . پس اگر طالب پر گرفتن به اوج قرب خدائی، راهی جز گوش جان سپردن به کلام پائین آمده - قرآن - و دل و سر سپردن به کلمه بالا رفته – امامت معصومانه عترت – نداری .
دیگر این که آنچه از مبداء وحدت به سوی ساکنان زمین می آید تا زمینه تربیت و نورانیت آنان شود از کلمه به کلام بدل می شود ؛ و کلام مجموعه ای از کلمات متکثرهاند . چرا که اهل دنیای متکثرات با زبان کثرت مأنوساند و چاره ای نیست جز آنکه با آنان به لسان قوم سخن گویند . لطیفهای که چنین تنزلی می آموزاند این است که هر چه یا هر که به سوی زمین و زمینی روانه شد ناچار دچار کثرات میشود اگر چه آن متنزل سخن نورانی خدای متعالی باشد ، قرآن می آموزاند انسانی که از وحدت به کثرت گرایش پیدا کند و به جای خدای واحد ارباب متفرقه مال و جاه و شهرت و ... را معبود خود سازد سیری جز نزول ندارد. اما آنکه به نور قرآن و هدایت مصطفوی (ص) تربیت شد و از کثرت گرایی دست کشیده به وحدت روی آورد ، ارباب متفرق رابه دور افکنده و اله واحد را عبادت کرد، خدا را نه مشرکانه که موّحدانه پرستید و با حقیقت قرآن نازل که مقام صاعد و والای امامت معصوم است متحد گشت ، از مزبله کثرات به مقام وحدت بار می یابد و چون بدین مقام رسید به سوی او صعود خواهد کرد .
کلام را کوتاه می کنم . دوستان قرآن و ادعیه این ماه را به سرسری نخوانیم که در پس هر کلمه ای از آن سرّی از اسرار خدای بزرگ در انتظار قلوب تشنه معارف آسمانهاست .